భారతదేశంలో న్యాయవ్యవస్థలో కేసులు పెరుగుతూ, తీర్పులు ఆలస్యమవుతున్నాయి. దేశ వ్యాప్తంగా 5 కోట్లకు పైగా కేసులు పెండింగ్‌లో ఉన్నాయి. ఈ సమస్యను తగ్గించేందుకు, భారత న్యాయవ్యవస్థలోకి ఒక కొత్త సాంకేతిక పరిజ్ఞానం అడుగుపెడుతోంది — అదే Adalat AI (అదాలత్ ఎ.ఐ).
Adalat AI అంటే ఏమిటి?
Adalat AI అనేది భారతదేశంలోనే అభివృద్ధి చేసిన ఒక కృత్రిమ మేధస్సు ఆధారిత సాంకేతిక వ్యవస్థ. దీని ప్రధాన లక్ష్యం — న్యాయ ప్రక్రియను వేగవంతం చేయడం, భాషా అడ్డంకులను తొలగించడం, మరియు కేసుల నిపుణతను మెరుగుపరచడం.
ఈ సంస్థను ఉత్కర్ష్ సక్సేనా (CEO) మరియు అర్ఘ్య భట్టాచార్య (CTO) స్థాపించారు.
ఉత్కర్ష్ సక్సేనా సుప్రీం కోర్ట్‌లో క్లర్క్‌గా పనిచేశారు, అలాగే Harvard విశ్వవిద్యాలయంలో లా చదివారు.
అర్ఘ్య భట్టాచార్య ఐఐఐటీ హైదరాబాద్‌లో AI మరియు మిషన్ లెర్నింగ్ నిపుణుడు.
Adalat AI ఏమి చేస్తుంది?
Adalat AI అనేక న్యాయపరమైన పనులను ఆటోమేట్ చేస్తుంది. ముఖ్యంగా:
- Court Proceedings Transcription: కోర్టులో న్యాయమూర్తులు, న్యాయవాదులు, సాక్షులు మాట్లాడే మాటలను ఆటోమేటిక్‌గా టెక్స్ట్‌గా మార్చుతుంది.
- Translation Support: సాక్ష్యం లేదా తీర్పు ఏ భాషలోనైనా చెప్పినా, దాన్ని ఇతర భారతీయ భాషలకు తక్షణమే అనువదిస్తుంది. (ఉదా: తెలుగు ↔ హిందీ ↔ ఇంగ్లీష్)
- Case Management: కేసు దశలు, తేదీలు, పత్రాలు అన్నీ ఒకే డ్యాష్‌బోర్డ్‌లో ట్రాక్ చేయవచ్చు.
- Mobile App Support: కోర్ట్ స్టాఫ్ మరియు న్యాయమూర్తులు తమ మొబైల్ నుంచే పత్రాలను అప్‌లోడ్ చేయగలరు, రికార్డింగులు చూడగలరు.
ఇది ఎందుకు ముఖ్యమైందంటే…
భారతదేశ న్యాయవ్యవస్థలో:
- కేసులు ముగియడానికి సగటున 3–5 సంవత్సరాలు పడుతుంది
- భాషా అడ్డంకులు చాలా చోట్ల తీర్పుల ఆలస్యానికి కారణమవుతాయి
- స్టెనోగ్రాఫర్లు, అనువాదకులు, డాక్యుమెంట్ మేనేజ్‌మెంట్ సిబ్బంది కొరత ఉంది
ఇక్కడే Adalat AI పరిష్కారం అందిస్తుంది.
ఈ టెక్నాలజీ ద్వారా న్యాయ ప్రక్రియ 30–50% వేగంగా పూర్తవుతుందని సంస్థ చెబుతోంది.
ఏ రాష్ట్రాల్లో ఉపయోగిస్తున్నారు?
Adalat AI ప్రస్తుతం భారతదేశంలోని 9 రాష్ట్రాల్లో పనిచేస్తోంది.
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో Adalat AI ప్రారంభమైంది
- ఆంధ్రప్రదేశ్ న్యాయ అకాడమీ (Andhra Judicial Academy)లో Adalat AI శిక్షణ కార్యక్రమం ఇప్పటికే జరిగింది.
- అక్కడ న్యాయమూర్తులు, కోర్ట్ సిబ్బందికి ఈ టెక్నాలజీ వినియోగంపై శిక్షణ ఇచ్చారు.
- త్వరలోనే రాష్ట్రంలోని జిల్లా కోర్టుల్లో ట్రయల్ ఆధారంగా ఉపయోగించనున్నారు.
తెలంగాణలో పరిస్థితి
- ప్రస్తుతం తెలంగాణ హైకోర్ట్ అధికారికంగా Adalat AIని ప్రవేశపెట్టినట్లు సమాచారం లేదు.
- అయితే తెలంగాణ జుడీషియల్ అకాడమీ (TSJA) డిజిటల్ కోర్టు ప్రాజెక్టులపై దృష్టి పెడుతోంది.
- ఆంధ్రప్రదేశ్, కేరళ రాష్ట్రాల విజయవంతమైన నమూనాను తెలంగాణ కూడా త్వరలో అనుసరించే అవకాశం ఉంది.
కేరళలో పెద్ద ముందడుగు
- కేరళ హైకోర్ట్ ఇటీవల అన్ని ట్రయల్ కోర్టుల్లో Adalat AIను తప్పనిసరి చేసింది.
- నవంబర్ 1, 2025 నుంచి అక్కడ ఈ సిస్టమ్ పూర్తిగా అమల్లోకి వస్తుంది.
- దీని ద్వారా సాక్షుల వాంగ్మూలాలను వెంటనే ట్రాన్స్‌క్రైబ్ చేయడం, అనువదించడం జరుగుతుంది.
Adalat AI వల్ల లాభాలు
- తీర్పులు త్వరగా ఇవ్వగలగడం
- భాషా అడ్డంకులు తగ్గడం
- కోర్టు పత్రాల నిర్వహణ సులభం
- పారదర్శకత పెరగడం
- ప్రభుత్వానికి సమయం, వ్యయం రెండింటినీ తగ్గించడం
అయితే సవాళ్లు కూడా ఉన్నాయి
- ప్రతి కోర్టులో టెక్నాలజీకి అవసరమైన పరికరాలు (మైక్రోఫోన్లు, కంప్యూటర్లు) ఉండాలి
- న్యాయమూర్తులు, సిబ్బందికి సరైన శిక్షణ అవసరం
- సెన్సిటివ్ డేటా సురక్షితంగా ఉంచడం చాలా ముఖ్యము
- కృత్రిమ మేధస్సు తప్పులను గుర్తించి సరిదిద్దే మానవ నియంత్రణ కూడా అవసరం
భవిష్యత్తు దిశ
Adalat AI వంటి సాంకేతిక పరిజ్ఞానం, న్యాయవ్యవస్థలో ఒక పెద్ద విప్లవాన్ని తీసుకురాబోతుంది.
భాషా అడ్డంకులు, సమయ వ్యయం, పత్రాల గందరగోళం వంటి సమస్యలు తగ్గి — “త్వరిత న్యాయం” అనే కల నెరవేరే అవకాశం ఉంది.
ముగింపు
నేటి డిజిటల్ యుగంలో న్యాయవ్యవస్థ కూడా టెక్నాలజీ వైపు అడుగులు వేస్తోంది.
Adalat AI లాంటి ప్రయత్నాలు సమాన న్యాయం అందరికీ చేరే దిశగా ఒక గొప్ప ముందడుగు.
ఆంధ్రప్రదేశ్ మొదలుకొని త్వరలోనే తెలంగాణ కోర్టుల్లో కూడా ఈ మార్పు కనబడే రోజులు దూరం కాదు.